چرا بعضي دندان‌ها بي‌حس نمي‌شوند؟
گفتگو با دکتر امين يمني، متخصص جراحي دهان و فک و صورت
بيشتر آنهايي که به مطب‌هاي دندان‌پزشکي مراجعه مي‌کنند و قرار است درمان‌هاي دندان‌پزشکي يا جراحي‌هاي داخل دهان انجام دهند، درباره داروهاي بي‌حسي موضعي زياد مي‌پرسند.
گاهي بعضي‌ها باوجود تزريق 4 يا 5 داروي بي‌حسي، اصلا بي‌حسي عميقي را تجربه نمي‌کنند و مجبور مي‌شوند درمان‌هاي دردناکي را تحمل کنند.
دکتر امين يمني، متخصص جراحي دهان و فک و صورت و عضو هيات مديره انجمن جراحان فک و صورت ايران، در گفتگو با «هفته نامه سلامت» به اين پرسش و پرسش‌هايي از اين دست پاسخ مي‌دهد که چرا گاهي داروهاي بي‌حسي دندان‌پزشکي روي بعضي‌ها چندان اثر نمي‌کند؟!
در چه مواردي، داروهاي بي‌حسي خوب اثر نمي‌کنند؟
ببينيد؛ علت‌هاي زيادي براي نرسيدن به يک بي‌حسي خوب وجود دارد؛ مثلا عفونت در محل تزريق مي‌تواند يکي از عوامل بي‌حس‌نشدن دندان‌هاي مجاور باشد، چرا که به خاطر عفونت ما محيطي اسيدي داريم که اثر داروي بي‌حسي را خنثي مي‌کند يا وقتي که عفونت وجود دارد، تعداد پالس‌هاي دردناک به قدري زياد است که داروي بي‌حسي نمي‌تواند تمام آنها را بلوک کند. در شرايط عفوني همچنين به علت التهاب، عروق خوني اطراف ناحيه عفونت زيادتر مي‌شود و داروي بي‌حسي را خيلي سريع از محيط خارج مي‌کند. گاهي بعضي از نواحي فک داراي عصب‌گيري چندگانه است و وقتي ناحيه با روش معمول بي‌حس مي‌شود، عصب‌هاي فرعي ناحيه بي‌حس نمي‌شوند و بيمار هنوز درد دارد. ضمن اينکه فک همه آدم‌ها مثل هم نيست و تفاوت‌هاي آناتوميک زيادي بين آنها وجود دارد. از آنجايي که دندان‌پزشکان به‌طور معمول براي بيماران تزريقات مشابهي را انجام مي‌دهند، اين تفاوت آناتوميکي مي‌تواند باعث شود تا تزريق در محل مناسب صورت نگرفته باشد. همچنين در مواردي که بيماران از داروهاي مخدر، آرام‌بخش و مواد اعتيادآور استفاده مي‌کنند، آستانه تحمل دردشان کاهش پيدا مي‌کند. به همين دليل اين افراد با ميزان مصرف داروهاي متداول بي‌حسي، بي‌حس نمي‌شوند و نياز به مقدار بيشتري تزريق براي رسيدن به بي‌دردي کامل دارند. در خصوص موارد ديگر هم بايد بگويم که گاهي تکنيک‌هاي غلط تزريق توسط دندان‌پزشک يا استفاده از داروهاي تاريخ‌‌گذشته باعث مي‌شود داروي بي‌حسي، اثر خودش را از دست بدهد.
حساسيت داروي بي‌حسي چه علايمي دارد؟ و چه فرقي با حساسيت‌هاي متداول دارد؟
خب، تزريق‌هاي داروهاي بي‌حسي موضعي حاوي مواد رگ فشار هستند. بعضي وقت‌ها اتفاق مي‌افتد که مواد بي‌حسي مستقيما داخل عروق تزريق مي‌شوند و مواد رگ فشار باعث افزايش ضربان قلب مي‌شود و بيمار تپش قلب شديدي را حس مي‌کند. اين حالت مي‌تواند تا چند دقيقه ادامه داشته باشد و بعد برطرف بشود. راه جلوگيري از بروز اين حالت اين است که تمام تزريق‌هاي دندان‌پزشکي را آهسته انجام داد. در اين حالت هم درد تزريق خيلي کم مي‌شود و هم اگر درون رگ تزريق بشود به آرامي انجام مي‌شود و تپش قلب به ندرت رخ مي‌دهد. اما بعضي افراد به خاطر ترس از تزريق بي‌حسي در دندان‌پزشکي (مثل ترس از ديدن خون) به محض ديدن سرنگ تزريق، دچار برخي واکنش‌هاي رواني و فيزيولوژيک ناخواسته مي‌شوند که نتيجه‌اش از دست دادن هوشياري و سنکوپ (از حال رفتگي) است. اين حالت معمولا در آقايان 30 تا 40 سال شايع است. بهترين حالت براي رفع اين مشکل خواباندن بيمار به حالت طاق‌باز و بالا گرفتن پاهاي او توسط همراهان يا پزشک است. با اين کار برگشت خون به مغز تسريع شده و هوشياري بيمار برمي‌گردد. گزارش‌هاي خيلي کمي از آلرژي به ماده بي‌حسي ليدوکايين موجود است. با مصرف داروهاي بي‌حسي آميدي (ليدوکايين) معمولا واکنش ايجاد نمي‌شود. با اين حال گزارش‌هايي در تاريخچه پزشکي بيماران يا مقاله‌هايي ارايه شده که نشان مي‌دهد آمار بروز آلرژي افزايش يافته است. مهم‌ترين ماده‌اي که باعث بروز آلرژي مي‌شود عامل محافظت‌کننده دارو است. امروزه سعي مي‌شود تا موادي را توليد کنند که فاقد اين گونه مواد افزودني باشد. علايم آلرژي نسبت به داروهاي بي‌حس موضعي عبارتند از درماتيت (التهاب پوست)، اسپاسم برونش‌ها (حمله آسمي) و آنافيلاکسي سيستميک (واکنش حساسيت عمومي).
در چه مواردي از آمپول‌هاي مخصوص بي‌حسي استفاده مي‌شود؟
از ديد بعضي‌ها، ما در دندان‌پزشکي دو نوع آمپول داريم؛ آمپول‌هاي معمولي و آمپول‌هاي مخصوص. واقعيت اين است که براي بي‌حسي دنداني، دو نوع آمپول وجود دارد. يکي ليدوکايين با تنگ‌کننده‌هاي عروقي (اپي‌نفرين) است و ديگري آمپول‌هاي بي‌حسي بدون اپي‌نفرين. در مواردي بايد از داروهاي بي‌حسي موضعي حاوي تنگ‌کننده‌هاي عروق اجتناب کرد يا حداقل ميزان ممکن را استفاده کرد؛ اين موارد عبارتند از:
1.بيماراني که فشارخون سيستوليک آنها بيش از 200 ميلي‌متر جيوه يا فشارخون دياستوليک آنها بيش از 115 ميلي‌متر جيوه باشد.
2. بيماراني که پرکاري تيروييد کنترل‌نشده دارند.
3. کمتر از 6 ماه از سکته مغزي يا قلبي‌شان گذشته يا آنژين صدري ناپايدار دارند و يا ضربان قلبشان نامنظم است يا کمتر از 6ماه از انجام جراحي پيوند شريان کرونري قلب (باي‌پس) آنها گذشته باشد.
4. بيماراني که تحت بي‌هوشي عمومي با ترکيب‌هاي هالوژن هستند.
منبع:www.salamat.com
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}